Βάζοντας Τέχνη στη Yoga μας και Υoga στην Τέχνη μας !
Ποια η σχέση της yoga με την τέχνη; Ποια η σχέση της τέχνης με τη yoga;
Κάποιος θα μπορούσε να πει καμία και κάποιος θα μπορούσε να πει μεγάλη! Ποιο το νόημα να συσχετίσουμε αυτά τα δύο;
Και ξεκινώ….
(Απόσπασμα από την ταινία “Οι Γερμανοί ξανάρχονται”)
Άνθρωποι άνθρωποι! αιμοχαρείς αιμοδιψείς και αιμοβόροι προς τι το μίσος προς τι ο αλληλοσπαραγμός; Μοίρα κοινή των ανθρώπων ο θάνατος.
Άνθρωποι άνθρωποι προς τι το μίσος και η αλληλοεξόντωσις; Προς τι ο αλληλοσπαραγμός;
Όλοι άνθρωποι είμεθα, για όλους υπάρχει γη, για όλους υπάρχει ήλιος, άνθρωποι είμαστε όλοι, όλοι εξαρτήματα του σύμπαντος είμαστε και αρχηγός του σύμπαντος Εγώ!
Η αξέχαστες ατάκες του Χρήστου Τσαγανέα στο “Οι γερμανοί ξανάρχονται” αντιπροσωπεύει απόλυτα τη σχέση αυτή.
Εδώ ενώνεται η αδιαμφισβήτητη τέχνη ενός αδιαμφισβήτητα ταλαντούχου ηθοποιού σε μια κορυφαία ερμηνεία, με τις μεγάλες αλήθειες της ανθρωπότητας, με το μεγάλο κι αιώνιο ερώτημα του νοήματος του κόσμου, μέσα από το στόμα ενός τρελού (στο ρόλο), λόγια που σήμερα, αν βγουν από το στόμα ενός ανθρώπου, τείνουν να τον θεωρούν τρελό και ιδεαλιστή αν τα πιστεύει..και τον “κρύβουν”..για να μην αναστατώσει και τους άλλους..
Και μέσα σε αυτές τις γραμμές και ο ανθρώπινος μάταιος εγωισμός “και αρχηγός του σύμπαντος εγώ!”
Πόσα νοήματα σε πέντε γραμμές, σε μια σκήνη λίγων δευτερολέπτων.
Και μαζί με αυτή πόσα συναισθήματα για το θεατή! Συγκλονισμένος από την ερμηνεία του ηθοποιού, συγκινημένος για το μεγαλείο του και το ταλέντο του, αλλά και για το νόημα των λόγων του, χαρούμενος από την κάθαρση που προσφέρει στην ψυχή του το γέλιο, το θεραπευτικό γέλιο, που προκαλεί εν πρώτοις, τουλάχιστον, αυτή η κωμική σκηνή των δύο κορυφαιών αυτών ηθοποιών (Λογοθετίδης- Τσαγανέας). Και πίσω από όλα αυτά η δουλειά των δύο αυτών ηθοποιών για να βγάλουν αυτό το αποτέλεσμα, η γνώση τους, το μεράκι τους, η δυσκολία αλλά και το θαύμα της συνεργασίας, η σωματική και ψυχοπνευματική τους διαδικασία.
Σε μια τόσο δα μικρή σκηνή έχουμε ταλέντο, τέχνη υποκριτικής, αγάπη, πιθαρχία, δουλειά, συνεργασία, παιχνίδι, προσφορά, συγκίνηση, δέος, γέλιο, ανθρώπινα νοήματα κι ερωτήματα.
Η τέχνη της υποκριτικής είναι ένα ταξίδι σε διθέσιο βαγόνι τρένου για τον ηθοποιό. Στο ένα κάθισμα θρονιάζεται η σκληρή επίπονη διαδικασία της αυτογνωσίας, και στο άλλο η απόλυτη κάθαρση και απόλαυση του να είσαι πάνω στη σκηνή και να παίζεις , φλερτάροντας με το ναρκισσισμό..
Να μπαινοβγάινεις μέσα από τους ρόλους σου σε ζωές άλλων, αλλά και στις ζωές των θεατών σου. Γι’ αυτό χρειάζονται γερά θεμέλια. Γιατί η διαδικασία αυτή δεν αστειεύεται..μπορεί και να σε καταπιεί..Η πιθαρχία, η καθαρή σκέψη και η ψυχοπνευματική ισορροπία δεν είναι κάτι που υπάρχει είναι κάτι που κατακτιέται..Η ανάγκη και η απόλαυση της αυτοπροβολής αντιμάχεται το σκοπό του να προσφέρεις στον άνθρωπο μέσα από το θέατρο. Είναι δύσκολη η συνειδητοποίηση ότι για ν’ αναδειχτείς πρέπει πρώτα να έχεις την ικανότητα να προσφέρεις χωρίς εγωισμούς. Και τότε αναδεικνύεται η αξία σου. Εκεί βρίσκεται η θεραπεία σου. Κι ας λένε άλλα .. κι ας κάνουν άλλα.. Μόνο έτσι νιώθεις γεμάτος και ικανοποιημένος, μόνο έτσι αυτοθεραπεύεσαι, μόνο έτσι αποκτάς θάρρος και όρεξη για να πας παρακάτω και να εξελιχθείς. Αλλιώς όταν σβήσουν τα φώτα και σταματήσουν τα χειροκροτήματα, τότε είσαι πάλι μόνος σου και άδειος..
Ο εισπράκτορας αυτού του τρένου είναι ο θεατής και το εισιτήριο που παίρνει στο χέρι του εξαργυρώνεται σε θεραπεία μέσα από γέλιο, κάθαρση, προβληματισμό, σε παιδεία, χαλάρωση, ψυχοθεραπεία και τόσα άλλα.
Κι όλα αυτά δεν ισχύουν μόνο για την τέχνη της υποκριτικής, αλλά και για όλες τις τέχνες και τους αποδέκτες τους. Τα ίδια ακριβώς φωνάζουν σιωπηλά τα ματωμένα πόδια ενός χορευτή που λάμπει στη σκηνή τέλειος σαν από άλλο κόσμο μαγεύοντας και ψυχοθεραπεύοντας τους θεατές..Την ίδια ιστορία λένε και τα παλλώμενα δάχτυλα που μαγικά αγγίζουν οποιοδήποτε όργανο. Τα ίδια και το θείο δώρο μιας αγγελικής φωνής μέσα από τα τραγούδια. Αλλά και πέρα από την τέχνη, σε όλη μας τη ζωή.
Είναι και η ζωή μια τέχνη, θέλει ταλέντο, θέλει δουλειά, θέλει αγάπη, θέλει προσφορά, αυτογνωσία, ευθύνη, παιδεία, θέλει αγκαλιά και συναισθηματικό άγγιγμα. Θέλει αλήθεια, επιμονή και απόλαυση. Θέλει χαμόγελο, θέλει επαφή, θέλει δημιουργία, θέλει ενέργεια,θέλει γαλήνη.
Yoga είναι η τέχνη του να ζεις. Όπως ακριβώς και οποιαδήποτε άλλη τέχνη , θεραπεύει και κυρίως προλαμβάνει για να μη χρειαστεί η θεραπεία. Η πρακτική της yoga είναι μια μορφή τέχνης. Είναι η τέχνη του να ανακαλύψουμε και να εκφράσουμε προς τα έξω την καλύτερη μας εκδοχή. Είναι η τέχνη του να ζεις. Είναι ταυτόχρονα τρόπος ζωής αλλά και μια μέθοδος τεχνικών για την επίτευξη του σκοπού αυτού. Όπως και σε κάθε άλλη μορφή τέχνης, η άσκησή της έχει δύο παραμέτρους. Η μία είναι η εκμάθηση τεχνικών και η δεύτερη το πηγαίο ταλέντο. Αυτό που έχουμε μέσα μας. Αυτό που υπάρχει ήδη. Οι τεχνικές μας βοηθούν να ανακαλύψουμε να μάθουμε και να εκφράσουμε καλύτερα αυτό που υπάρχει μέσα μας και να το εξελίξουμε ώστε να μπορέσουμε και να το προσφέρουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Ας πάρουμε για παράδειγμα ένα ζωγράφο. Ένας ζωγράφος έχει ήδη ένα ταλέντο μέσα του. Οι τεχνικές που μαθαίνει τον βοηθούν να μπορέσει να εκφράσει, να αποτυπώσει και να επεκτείνει αυτή τη δυνατότητα που έχει ήδη μέσα του. Χρειάζεται να αποκτήσει γνώση του αντικειμένου και να μάθει να χειρίζεται τα εργαλεία του. Το πινέλο του, τα χρώματά του και τον καμβά του.
Με τον ίδιο τρόπο, οι τεχνικές της yoga μας δίνουν εργαλεία για να περάσουμε από τη θεωρητική γνώση στην πράξη, να ανακαλύψουμε τον εαυτό μας και τις δυνατότητές του και να τον εκφράσουμε στην καλύτερή του εκδοχή. Μας βοηθά να εξερευνήσουμε και να εξελίξουμε διαφορετικές πλευρές του εαυτού μας και των δυνατοτήτων μας και να αποκτήσουμε μια θετική προσέγγιση προς τη ζωή μας. Αυτό το επιτυγχάνει μέσω μιας πολύπλευρης διαδικασίας .Της σωματικής πρακτικής, των αναπνευστικών τεχνικών και του διαλογισμού. Ασκήσεις, τεχνικές αναπνοής και διαλογισμός είναι τα εργαλεία μας!Με αυτά θα “μαστορέψουμε”. Για να χρησιμοποιήσουμε σωστά αυτά τα εργαλεία θα πρέπει να γνωρίζουμε πρώτα απ’όλα τη λειτουργία τους και τις δυνατότητές τους. Εξίσου σημαντικό είναι να γνωρίζουμε και την αξία, τη λειτουργία και τις δυνατότητες αυτού που πάμε να “μαστορέψουμε” , δηλαδή εμάς.
Μήπως αυτό δεν ισχύει και στην τέχνη; Μήπως αυτή η διαδικασία από μόνη της δεν είναι τέχνη; Μήπως αν αυτή την τέχνη την βάλουμε στη ζωή μας θα μπορέσει να προσφέρει περισσότερα και στις υπόλοιπες τέχνες (και όχι μόνο)εάν είμαστε σωματικά και ψυχοπνευματικά ισορροπημένοι και υγιείς; Μήπως αυτό δεν πυροδοτεί την έμπνευση και την όρεξη για δημιουργία και ζωή;
Μήπως και η κάθε τέχνη δε μπορεί να είναι μια εκδοχή γιογκικής πρακτικής; Γιατί στην ουσία yoga είναι ο,τιδηποτε σε κρατά συνειδητό στο παρόν, χωρίς σκέψεις μέλλοντος και παρελθόντος χωρίς ανυπομονησία και φόβο του μέλλοντος, αλλά απόλαυση και βίωση της στιγμής.
Εάν την ώρα που παίζεις ή χορεύεις ή γράφεις ή ζωγραφίζεις ή διδάσκεις, γιατί κι αυτό τέχνη είναι, είσαι απόλυτα δοσμένος σε αυτή τη στιγμή και νιώθεις ευτυχισμένος,πλήρης και γαλήνιος τότε αυτό είναι γιόγκα. Δε χρειάζεται να σκαρφαλώσεις στο Έβερεστ και να μείνεις μόνος σου για ένα χρόνο εκεί ακίνητος και αμίλητος.
Οι περισσότεροι συσχετίζουν την πρακτική της yoga με την ιατρική λόγω των θεραπευτικών της δυνατοτήτων και σε ένα βαθμό δε θα διαφωνήσω. Παρ’όλ’αυτά δε θα συμφωνήσω και απόλυτα. Κι αυτό γιατί ο συσχετισμός αυτό δεν περιλαμβάνει αυτή τη λεπτή διαφορά της αίσθησης που αποκομίζεις. Όταν κοιτάζεις ένα πίνακα δεν απολαμβάνεις μόνο την τεχνική του ζωγράφου αλλά αυτό το συναίσθημα που παίρνεις κοιτώντας τον. Αυτή η θεραπευτική αίσθηση και η γαλήνη. Η πληρότητα, η έμπνευση, οι εικόνες που σου δημιουργούνται από το έργο αυτό, το μοίρασμα . Αυτή η αίσθηση υπάρχει και από την πλευρά του καλλιτέχνη. Αυτό δε μετριέται ούτε εξηγείται με κανένα επιστημονικό ή ιατρικό όρο. Απλά είναι. Απλά γίνεται. Η πρακτική της yoga σου προσφέρει αυτή ακριβώς την αίσθηση. Αυτή την αίσθηση που μόνο η τέχνη μπορεί να σου προσφέρει. Γι αυτό και θεωρώ οτι είναι πιο κοντά στην τέχνη παρά στην ιατρική. Θεραπεύει αλλά με ένα μοναδικό δικό της τρόπο. Διευρύνει τα όρια του νου και του σώματος όπως και η τέχνη.
Είμαι ηθοποιός, είμαι χορεύτρια είμαι δασκάλα yoga και δασκάλα χορού, παίζω πιάνο και γράφω κείμενα. Αλλά είμαι και θεάτρια, ακροάτρια, αναγνώστρια, μαθήτρια και ασκούμενη. Είμαι άνθρωπος. Σε όποια θέση κι αν καθίσω από αυτές τα ίδια βλέπω και νιώθω.
Προτείνω να ασκηθούμε, να δούμε, να μάθουμε, να διαβάσουμε, ν’ακούσουμε μουσική, να εμπνευστούμε, να δημιουργήσουμε, να χορέψουμε και να τραγουδήσουμε, να ζωγραφίσουμε, να διαλογιστούμε,να βρούμε το ρυθμό της μουσικής αλλά και τον δικό μας εσωτερικό ρυθμό, να ξαναμάθουμε ν’αναπνέουμε και να χρησιμοποιήσουμε την αναπνοή μας για μια πιο καθαρή και δημιουργική σκέψη και για μια πιο καθαρή φωνή εξωτερική κι εσωτερική. Για να εκφραστούμε καλύτερα. Να γνωρίσουμε και να αγαπήσουμε το μυαλό μας αλλά και να το βάλουμε στη θέση του υπηρέτη και όχι του αφεντικού. Να διαβάσουμε,για να γράψουμε το δικό μας εμπνευσμένο κείμενο ζωής . Για να πούμε στον εαυτό μας τη δική μας ιστορία. Αυτή που εμείς θέλουμε να ζήσουμε στη ζωή μας, όχι αυτή που μας υπαγορεύουν. Να γνωρίσουμε, να δουλέψουμε και να αγαπήσουμε το σώμα μας και να αποκτήσουμε μια πιο εκφραστική γλώσσα του σώματος. Να βρούμε τη δική μας αλήθεια. Ας δουλέψουμε με αυτές τις ποιότητες στη γιόγκικη πρακτική μας , αλλά και στην τέχνη μας , όποια κι αν είναι αυτή, σε ό,τι κάνουμε καθημερινά. Ας βάλουμε μέσα την έννοια της προσφοράς, την αλήθεια, την αγάπη, τη συνειδητότητα και την έμπνευση που της αξίζει. Να μη γίνεται τίποτα μηχανικά.
Αυτό που είμαστε διαμορφώνει και τον τρόπο που διαχειριζόμαστε το αντικείμενο με το οποίο ασχολούμαστε. Αλλά και το αντικείμενο με το οποίο ασχολούμαστε διαμορφώνει αυτό που είμαστε. Ας κάνουμε ο,τιδήποτε κινητοποιεί το μυαλό, το συναίσθημα, τις αισθήσεις και το σώμα μας. Ας αναπτύξουμε τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά μας. Γιατί αυτά κινδυνεύουν. Ας μάθουμε να είμαστε συνειδητοί κάθε ώρα και στιγμή. Ας προσπαθήσει ο καθένας από εμάς να δημιουργήσει μια κοινωνία που δε θα είναι ανθρωπιστικά αναλφάβητη..Αυτό ζητά και δουλεύει η γιόγκική πρακτική, αυτό ζητά και η τέχνη. Η γιογκική πρακτική στοχεύει στην κάθαρση. Στην αποτοξίνωση σώματος και πνεύματος. Το ίδιο και η τέχνη.
Ιδού λοιπόν. Βάλτε yoga στην τέχνη σας και τέχνη στη yoga σας… είναι συγκλονιστικά όμορφο!
Namaste
