Στα σανσκριτικά, η λέξη bandha σημαίνει «κλειδαριά» ή «σφραγίδα». Τα bandhas μεταφράζονται ως ενεργειακά κλειδώματα. Είναι τεχνικές που χρησιμοποιούμε προκειμένου να ελέγξουμε τη ροή της ενέργειας στο σώμα μας. Η διαδικασία αυτή γίνεται μέσω της ενεργοποίησης συγκεκριμένων μυών, που “κλειδώνουν” κάποιες περιοχές του σώματος, προκειμένου να “φυλακίσουν” την ενέργεια στα σημεία αυτά, αποτρέποντας τη ροή και την έξοδό της προς τα έξω. Σκοπός της χρήσης των bandhas στην πρακτική της γιόγκα είναι να εμποδίσουμε τη ροή της ενέργειας προς τα έξω και να ανακατευθύνουμε τη ροή της.

Καθώς τα Bandhas σταματούν στιγμιαία τη ροή του αίματος, με την απελευθέρωσή τους (ξεκλείδωμα) έχουμε αυξημένη ροή φρέσκου αίματος, το οποίο απομακρύνει τα νεκρά κύτταρα. Με αυτόν τον τρόπο πετυχαίνουμε μια αναζωογόνηση των εσωτερικών μας οργάνων, ενισχύοντας και βελτιώνοντας παράλληλα την κυκλοφορία του αίματος.

Τα ενεργειακά κλειδώματα είναι επίσης ωφέλημα για τα ενεργειακά κανάλια (nadis) και τα ενεργειακά μας κέντρα (chakra). Τα κανάλια ενέργειας καθαρίζονται, απελευθερώνοντας εσωτερικά μπλοκαρίσματα ενέργειας. Βοηθούν επίσης στην αφύπνιση της ισχυρής ενέργειας Kundalini στο σώμα και στην απορρόφησή της, από το Sushumna Nadi, το κεντρικό κανάλι ενέργειας, που διατρέχει τη σπονδυλική μας στήλη και σχετίζεται με το κεντρικό νευρικό μας σύστημα Τα Bandhas ανακουφίζουν από το άγχος και την ψυχική ένταση και επιφέρουν εσωτερική γαλήνη και ισορροπία.

Πέρα από το έλεγχο της ενεργειακής ροής, βοηθούν στη σταθεροποίηση του κέντρου μας κατά τη διάρκεια της σωματικής μας πρακτικής, προκειμένου να εκτελούνται πιο σωστά οι asanas και να μας προστατεύουν από τραυματισμούς. Όταν το Bandha απελευθερώνεται, έχουμε μια έκρηξη ενέργειας που βοηθά στην πρακτική μας!

Τα bandhas δεν χρησιμοποιούνται μόνο σε ασάνες αλλά και κατά την πραναγιάμα (τεχνικές αναπνοών) και σε προχωρημένες πρακτικές διαλογισμού. Ωστόσο, είναι ευκολότερο και ασφαλέστερο, να εξασκηθούμε σε αυτά πρώτα κατά τη διάρκεια μιας asana πρακτικής, ώστε να δημιουργηθούν οι σωστές βάσεις.

1. Mula bandha: Ριζικό κλείδωμα

Αποτρέπει την καθοδική ροή της ενέργειας μέσω της βάσης του κορμού.
Κλειδώνοντας την ενέργεια στο κάτω μέρος του κορμού διεγείρει και ρυθμίζει τα εσωτερικά μας όργανα. Στο τέλος της εκπνοής, τραβάμε προς τα μέσα και πάνω τους μύες του περίνεου (του πυελικού εδάφους) όπως κάνουμε για να σταματήσουμε την ούρηση. Δεν χρειάζεται να σφίξουμε πάρα πολύ.

2. Jalandhara bandha: Κλείδωμα του λαιμού

Εισπνέουμε πλήρως και κρατάμε την αναπνοή μας. Μακραίνοντας τη σπονδυλική μας στήλη, φέρνουμε το πιγούνι όσο πιο κοντά γίνεται στη βάση του λαιμού. Καταπίνουμε και κρατάμε τους μύες του λαιμού, ώστε να μην περνάει αέρας. Με τον τρόπο αυτό κλειδώνουμε την ενέργεια στο πάνω μέρος του κορμού και δεν την αφήνουμε να φύγει προς τα πάνω. Κλειδώνοντας το λαιμό, η ενέργεια μπορεί να κατευθυνθεί προς τα κάτω προς τα μέρη του σώματος που το έχουν ανάγκη.

Εκτελείται σε διαλογιστική, καθιστή στάση. Φέρνει ηρεμία στο νου κι επίγνωση στην αναπνοή. Βοηθά σε ασθένειες του λαιμού και ρυθμίζει τη λειτουργία του θυρεοειδούς. Χρησιμοποιείται περισσότερο στο διαλογισμό και σε τεχνικές αναπνοής (pranayama), προκειμένου να αποφύγουμε αύξηση της πίεσης στο κεφάλι κατά τη διάρκεια της συγκράτησης της αναπνοής. Κατά τη διάρκεια των asanas δεν κρατάμε την αναπνοή μας, οπότε στη σωματική μας πρακτική δεν χρειάζεται να κάνουμε jalandhara bandha.

3. Uddiyana Bandha: Κοιλιακό κλείδωμα

To κλείδωμα αυτό συμβάλλει στη μείωση του κινδύνου τραυματισμού στην πλάτη και τη μέση και στην αύξηση της συνολικής δύναμης, ενώ παράλληλα βελτιώνει την πεπτική μας υγεία. Διεγείρει το πάγκρεας και είναι χρήσιμο για τον διαβήτη. Ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, ισορροπεί το μυαλό, καταπραΰνει την ευερεθιστότητα και τον θυμό και βοηθά στη βελτίωση της διάθεσης.

Το κλείδωμα της ρίζας και του λαιμού σφραγίζουν το άνω και κάτω άκρο της σπονδυλικής στήλης. Το κλείδωμα του λαιμού εμποδίζει προσωρινά την ενέργεια να κινηθεί προς τα πάνω, ενώ το κλείδωμα της ρίζας εμποδίζει την καθοδική κίνηση της ενέργειας και την τραβά πίσω προς την περιοχή του αφαλού . Με το κλείδωμα της κοιλιάς, εμπλέκονται και τα δύο ταυτόχρονα (ανοδικό με καθοδικό ρεύμα), δημιουργώντας ένα είδος τριβής προκαλώντας μια έκρηξη ενέργειας στο ηλιακό μας πλέγμα!

Εκπνέουμε πλήρως και τραβάμε την κοιλιά προς τα μέσα και πάνω.

4. Maha Bandha: Το μεγάλο κλείδωμα

Δημιουργείται εκπνέοντας, ενεργοποιώντας πρώτα το Jalandhara Bandha, μετά το Mula Bandha και τέλος το Uddiyana Bandha. Για να απενεργοποιήσουμε αυτό το κλείδωμα, τα απελευθερώνουμε με την ίδια σειρά. Εισπνεύστε βαθιά και εκπνεύστε πλήρως από το στόμα. Κρατήστε την αναπνοή. Τοποθετήστε τα χέρια στα γόνατα, σηκώστε τους ώμους και γείρετε ελαφρώς το πάνω μέρος του σώματος προς τα εμπρός, διατηρώντας το πίσω μέρος ίσιο. Παραμείνετε σε αυτήν τη θέση, με τα τρία Bandhas διατηρημένα, για όσο διάστημα η αναπνοή μπορεί εύκολα να συγκρατηθεί. Απελευθερώστε τα Bandhas με την ίδια σειρά που εφαρμόστηκαν. Εισπνεύστε βαθιά και επιστρέψτε στην αρχική θέση. Το Maha Banda είναι ευεργετικό για την υγεία ολόκληρου του σώματος, ειδικά του αυτόνομου νευρικού συστήματος, των εσωτερικών οργάνων, των μυών και των νεύρων.

Γενικά, η αναπνοή συγκρατείται κατά τη διάρκεια της άσκησης των Bandhas. Το Mula Bandha και το Jalandhara Bandha μπορούν να πραγματοποιηθούν μετά την εισπνοή καθώς και μετά την εκπνοή. Τα Uddiyana Bandha και Maha Bandha εκτελούνται μόνο μετά την εκπνοή.

ΠΡΟΣΟΧΗ! Η εκτέλεση αυτών των ενεργειακών κλειδωμάτων συνίσταται να γίνονται παρουσία κάποιου δασκάλου για να είμαστε σίγουροι για τη σωστή εκτέλεσή τους και να αποφύγουμε αρνητικά αποτελέσματα. Πέραν αυτού είναι καλό να έχουμε ήδη ασκηθεί σε τεχνικές αναπνοής, καθώς έχει κρατήματα αναπνοών που θέλουν εξάσκηση και σωστή διαχείριση.

Hasta Bandha – Κλείδωμα χεριού  (Hasta: χέρι)

Ένα από τα πιο συνηθισμένα προβλήματα των ασκούμενων στη γιόγκα είναι ο πόνος στον καρπό, καθώς αρκετές απο τις θέσεις περιλαμβάνουν στήριξη στα χέρια έστω και με λίγο βάρος. Πέραν της σωστής ευθυγράμισης σε καρπούς, αγκώνες και ώμους, η χρήση του hasta bandha μπορεί να αποβεί σωτήρια!

Το Hasta bandha είναι μια τεχνική, στην οποία τοποθετούμε τις παλάμες στο έδαφος, με τα δάχτυλα απλωμένα και την παλάμη ανυψωμένη από το έδαφος. Αποτρέπει τους τραυματισμούς από τον καρπό, επειδή το βάρος του σώματος απλώνεται ομοιόμορφα στο χέρι και συνδέει το σώμα με τη γη μέσω των άκρων των δαχτύλων.

Τοποθετούμε και τις δύο παλάμες στο έδαφος με τα δάχτυλα απλωμένα σαν αστερίες. Καθώς αυξάνουμε το βάρος στα χέρια, πιέζουμε την κάθε άρθρωση των δακτύλων μας στο έδαφος. Η βάση του αντίχειρα και του δείκτη πρέπει να έχει το μεγαλύτερο βάρος. Για να το πετύχουμε αυτό πιο εύκολα, περιστρέφουμε ελαφρά εσωτερικά τους πήχεις μας. “Γραπώνουμε” ελαφρώς το έδαφος με τα δάχτυλά μας κρατώντας όλες τις αρθρώσεις πατημένες στο έδαφος. Το κέντρο της παλάμης πρέπει να σηκώνεται και να μην έχει βάρος. Το τόξο που δημιουργείται στο κέντρο της παλάμης επιτρέπει στο βάρος του σώματος να κατανέμεται ομοιόμορφα μεταξύ του χεριού, αποφεύγοντας την καταπόνησή του.

Μερικοί εκτελούν το hasta bandha με τα μαξιλαράκια των δακτύλων πιεσμένα στη γη, μέχρι την παλάμη και την εσωτερική αψίδα της παλάμης σηκωμένη. Το Hasta bandha επιτρέπει περισσότερη περιστροφή στις αρθρώσεις των ώμων και μήκος στα χέρια και μπορεί να ανακουφίσει από τη συνεχή πίεση που ασκείται στους καρπούς μας.

Εάν είστε νέοι στην άσκηση των ενεργειακών κλειδωμάτων ξεκινήστε από τη θέση του Κάτω Σκύλου και της Γάτας, όπου είναι πιο εύκολη η εφαρμογή του κλειδώματος αυτού. Έπειτα μπορείτε να προχωρήσετε σε σανίδα ή χαμηλή σανίδα. Για αρχάριους, το hasta bandha ασκείται ευκολότερα στις στάσεις του κάτω σκύλου και της γάτας.

Pada Bandha – Κλείδωμα ποδιού (Pada: πόδι)

Το Pada bandha είναι μια τεχνική στην οποία τα πέλματα των ποδιών τοποθετούνται στο έδαφος, έτσι που το βάρος να κατανέμεται ομοιόμορφα στο τρίγωνο που σχηματίζεται από το μεγάλο δάκτυλο, το μικρό δάκτυλο και τoν αστράγαλο. Το κλείδωμα αυτό, συνδέει το σώμα με τη γη μέσω των ποδιών.

Αν ανασηκώσουμε τα δάχτυλα των ποδιών είναι ευκολότερο να εντωπίσουμε τα μαξιλαράκια των πελμάτων και να σχηματίσουμε το τρίγωνο.

Το Pada Bandha, δυναμώνει τις καμάρες των ποδιών και βοηθά την ενέργεια ν’ανέβει στα πέλματα των ποδιών σας για να φέρει σταθερότητα στα πόδια σας και ισορροπία στις θέσεις σας!