Gunas: νήμα, κλωστή. Σύμφωνα με τις επιστήμες της Yoga και της Ayurveda (ιατρική επιστήμη της Ινδίας), υπάρχουν τρεις ποιότητες που συνθέτουν τη φύση και τον άνθρωπο. Νιώθετε αστείρευτη ενέργεια; Είστε σε μια κατάσταση αδράνειας όπου δε μπορείτε να κουνήσετε ούτε το μικρό σας δαχτυλάκι; Ή μήπως βρίσκεστε σε μια ισορροπημένη και ήρεμη κατάσταση;

Στη φιλοσοφία της yoga υποστηρίζεται ότι είμαστε φτιαγμένοι από τρεις ποιότητες ενέργειας (gunas). Αυτή της αδράνειας, της στασιμότητας και της ακινησίας (tamas), αυτή της δράσης, της κίνησης, του πάθους και της επιθυμίας (rajas) και αυτή της αρμονίας, της ισορροπίας, της γνώσης και της σοφίας (sattva). Η τρεις αυτές ποιότητες είναι αλληλοεξαρτώμενες και βρίσκονται σε συνεχή αλληλεπίδραση. Είναι οι ποιότητες που συνθέτουν την πραγματικότητά μας έτσι όπως την ξέρουμε και διέπουν την καθημερινή μας ζωή, τις πράξεις μας και τα συναισθήματά μας. Όλα γύρω μας χαρακτηρίζονται από αυτές τις τρεις ποιότητες σε διαφορετική ποσότητα κάθε φορά. Ανά πάσα ώρα και στιγμή η αναλογία τους μπορεί να αλλάξει. Τη μία στιγμή μπορεί να είμαστε γεμάτοι ενέργεια, όρεξη για δράση και δημιουργία και την άλλη μπορεί να μην έχουμε ίχνος ενέργειας μέσα μας και το μόνο που θέλουμε είναι μείνουμε στο κρεβάτι μας ξαπλωμένοι όλη μέρα. Άλλες μέρες πάλι μπορεί να βρισκόμαστε σε πλήρη ισορροπία και αρμονία. Πολλές φορές επίσης μπορεί η μία ποιότητα να υπερτερεί σε ένα κομμάτι της ύπαρξής μας και μια άλλη σε ένα άλλο. Μπορεί για παράδειγμα να είμαστε κουρασμένοι σωματικά, χωρίς καμία ενέργεια αλλά ο νους μας να είναι υπερδραστήριος και να μη μπορεί να ηρεμήσει! Τα gunas χαρακτηρίζουν τη σκέψη μας, τα συναισθήματά μας, τις πράξεις μας και το σώμα μας.

Ποιότητα tamas: χαρακτηρίζεται από στασιμότητα, αδράνεια, ακινησία, απάθεια,νωθρότητα, αναβλητικότητα, κατάθλιψη, αυταπάτες. Το tamas σχετίζεται με το παρελθόν, αυτό που έχει ήδη γίνει. Το ήδη διαμορφωμένο. Όταν όμως η ποιότητα αυτή βρίσκεται σε ισορροπία και δεν υπερτερεί έναντι των άλλων δύο, έχουμε την αίσθηση της γείωσης, της υπομονής, της σταθερότητας και της ηρεμίας.

Ποιότητα rajas: χαρακτηρίζεται από ενέργεια, κίνηση, δράση, πάθος, επιθυμία, φιλοδοξία, χαρά και ικανότητα να πραγματοποιείται αυτό που κάποιος έχει αναλάβει να κάνει. Σχετίζεται με το μέλλον, με αυτό που δεν έχει έρθει ακόμα. Όταν υπερτερεί των άλλων δύο, βιώνουμε άγχος, υπερένταση, υπερκινητικότητα, επιθετικότητα, εμμονή, προσκόλληση σε καταστάσεις και ανθρώπους και θυμό.

Ποιότητα sattva: Χαρακτηρίζεται από την αίσθηση του παρόντος, την αφύπνιση, τη συνείδηση του εδώ και του τώρα, τη γαλήνη, τη σοφία, τη διαύγεια, την υγεία την καλοσύνη, την αλήθεια και την έμπνευση. Συνδέεται χρονικά με το παρόν. Όταν όμως την έχουμε σε υπερβολικά μεγάλο βαθμό ερχόμαστε σε ανισορροπία. Βιώνουμε εγωιστικά συναισθήματα, ναρκισσισμού, αλαζονείας και υπεροψίας, ροπή προς την προσωπική ικανοποίηση και την επιδίωξη του προσωπικού συμφέροντος. Η προσκόλληση στην πνευματικότητα επίσης μπορεί να μας αποκόψει τελείως από τη γήινη φύση μας και τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά μας ενώ το νόημά της είναι να τη χρησιμοποιήσουμε τόσο για τη δική μας εξέλιξη όσο και να μεταδώσουμε γνώση και φώτιση και στους άλλους ανθρώπους.

Τώρα που είδαμε τι είναι οι τρεις αυτές ποιότητες και πώς μας χαρακτηρίζουν, έρχεται το επόμενο ερώτημα: Ωραία και μετά; Σε τι μου χρησιμεύει μια τέτοια πληροφορία;

Και απαντώ: Όσο μαθαίνουμε τι μας συνθέτει, τι μας επηρεάζει και μπορούμε να το αναγνωρίσουμε την κάθε στιγμή, τότε μπορούμε και να επέμβουμε και χρησιμοποιήσουμε τα οφέλη μιας κατάστασης ή να διορθώσουμε τα αρνητικά μιας άλλης ή να εξισορροπήσουμε μια αναταραχή που βιώνουμε τόσο σε σωματικό όσο και σε ψυχοπνευματικό επίπεδο. Χρησιμοποιούμε αυτή τη γνώση όχι για να κατακρίνουμε ούτε για να επαινέσουμε τον εαυτό μας αλλά για να μπορούμε να αναγνωρίσουμε που βρισκόμαστε σε κάθε χρονική στιγμή.

Οι γιόγκικες πρακτικές συνδέονται συνήθως με την ανάπτυξη του sattva, της ισορροπίας και της σοφίας. Όμως η όλη διαδικασία είναι μια συνεχής εναλλαγή αυτών των τριών ποιοτήτων. Η επίτευξη της υγιούς sattva περιλαμβάνει την αποδοχή της ύπαρξης και των τριών ποιοτήτων χωρίς προτίμηση καθώς αυτά προσδιορίζουν την ύπαρξή μας από τη γέννηση μας και απλά υπάρχουν και όλα είναι απαραίτητα για την εξέλιξή μας. Η προσκόλληση σε ένα από αυτά φέρνει ανισορροπία.

Όταν αποφεύγω να κάνω κάτι γιατί έχω απογοητευτεί κι έχω αδρανήσει, βρίσκομαι σε μια κατάσταση tamas. Xρειάζομαι την ποιότητα rajas να μου δώσει ενέργεια να με κινητοποιήσει. Και καθώς δραστηριοποιούμαι μπορεί να έρθω στην απόλυτη ισορροπία, στη sattva, απολαμβάνοντας τα αποτελέσματα των πράξεών μου, ή σε μια κατάσταση tamas όπου χάνομαι μέσα στη διαδικασία προς την επίτευξη του σκοπού μου και χρειάζομαι πάλι την ποιότητα rajas για να φτάσω και να εκπληρώσω το στόχο μου.

Διατροφή και δραστηριότητα στην καθημερινή ζωή

Σαττβική διατροφή:  Θεωρείται η διατροφή που είναι αγνή, ελαφριά και θρεπτική για τον οργανισμό μας. Περιλαμβάνει λαχανικά, φρούτα, προϊόντα ολικής άλεσης, σπόρους, μέλι, γάλα, όσπρια, ρύζι, χυμούς φρούτων, κατανάλωση φρεσκομαγειρεμένου φαγητού. Το να τρώμε αργά και συνειδητά με ηρεμία, χωρίς να κάνουμε κάτι άλλο παράλληλα, επίσης προάγει τη sattva. Η σαττβική διατροφή μας δίνει ισορροπία, ηρεμία, δημιουργική ενέργεια, καθαρό νου και μια ελαφριά κι ευχάριστη διάθεση.

Tαμασική διατροφή:  Δεν ωφελεί τον οργανισμό μας. Δε δίνει καθόλου ενέργεια ούτε στο σώμα ούτε το νου. Αντιθέτως μας βαραίνει, μας αδρανοποιεί και μας δίνει μια αίσθηση νωθρότητας και ληθάργου. Τέτοια φαγητά είναι το κρέας, το σκόρδο, το κρεμμύδι, το αλκοόλ, τα βαριά μαγειρεμένα φαγητά, το μπαγιάτικο φαγητό και το fast food. Η κατανάλωση υπερβολικού φαγητού προάγει την ποιότητα tamas.

Ραγιακή διατροφή: Εδώ περιλαμβάνονται τροφές που είναι πολύ ζεστές, πικάντικες, πικρές, ξινές, καυτερές ή αλμυρές. Περιλαμβάνουν μπαχαρικά, διεγερτικά όπως ο καφές και η σοκολάτα, ψάρι και αυγό. Οι τροφές αυτές φέρνουν το νου και το σώμα σε ανισορροπία, προκαλούν υπερένταση και υπερδιέγερση.

Η βιασύνη, ο ανταγωνισμός, η υπερβολική δουλειά και η ασχολία με πάρα πολλά πράγματα ταυτόχρονα προωθούν την ποιότητα rajas.

Αναγνωρίζοντας και αναλύοντας τη δική μας ιδιοσυγκρασία και τις δικές μας ανάγκες, μπορούμε να φτιάξουμε τη σωστή αναλογία στη διατροφή μας για να επιτύχουμε ένα ισορροπημένο αποτέλεσμα. Ένας νωθρός άνθρωπος χωρίς ενέργεια, καλό είναι να καταναλώσει κάποιες τροφές που θα τον ενεργοποιήσουν, ενώ αντίθετα ένας νευρικός και δραστήριος άνθρωπος θα πρέπει να καταναλώσει τροφές που θα κατευνάσουν την υπερβολική ενέργεια και θα τον ηρεμήσουν.

Αυτά είναι κάποια γενικά στοιχεία για να πάρουμε μια γεύση των τριών ποιοτήτων ή αλλιώς ιδιοτήτων ενέργειας που διέπουν τη φύση μας. Για περισσότερες πληροφορίες ή συγκεκριμένες ερωτήσεις στείλτε μήνυμα 🙂