Όταν η αναπνοή περιπλανιέται, ο νους είναι ασταθής, αλλά
όταν είναι σταθερή η αναπνοή, είναι έτσι σταθερός και ο νους.
Hatha Yoga Pradipika

Η Pranayama είναι η επιστήμη του ελέγχου της αναπνοής και κατ’ επέκταση της ενέργειάς μας. Λαμβάνει μία από τις σημαντικότερες θέσεις στην καθημερινότητα ενός ασκούμενου της yoga και αποτελείται από τεχνικές και ασκήσεις οι οποίες αποσκοπούν στην εξέλιξη και βελτίωση της φυσικής, πνευματικής και ψυχολογικής του κατάστασης ενώ τον προετοιμάζουν για τη διαδικασία του διαλογισμού. Απορροφώντας και διανέμοντας την prana (ζωτική ενέργεια) μέσω των τεχνικών της pranayama επιτυγχάνεται η σύνδεση του νου, του σώματος και του πνεύματος.

Η λέξη συντίθεται από το πράνα που σημαίνει ζωτική ενέργεια, και από το γιάμα ή αγιάμα που σημαίνει έλεγχος και διεύρυνση. Εξασκώντας τις τεχνικές της Pranayama επαναφορτίζουμε το σώμα μας, μαθαίνουμε να ελέγχουμε την ενέργειά μας και να εξασφαλίζουμε την ομαλή ροή της μέσα μας. Ταυτόχρονα ενισχύουμε το ανοσοποιητικό μας σύστημα και κερδίζουμε μεγάλα αποθέματα ενέργειας!

Η pranayama, μας μαθαίνει τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να αναπνέουμε για να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες της καθημερινότητάς μας, σε σωματικό, πνευματικό και συναισθηματικό επίπεδο. Καθώς η αναπνοή είναι μια μέθοδος αποτοξίνωσης και καθαρισμού (μέσω της εκπνοής), οι τεχνικές αυτές αυξάνουν την αποτελεσματικότητα της λειτουργίας αυτής καθώς μαθαίνουμε να αναπνέουμε σωστά, να διευρύνουμε τη χωρητικότητα των πνευμόνων μας και να μάθουμε να εκπνέουμε πλήρως.

Διαφορετικές τεχνικές εξυπηρετούν και διαφορετικούς σκοπούς. Υπάρχουν τεχνικές για να αναπνέουμε βαθιά, συνειδητά και αργά, τεχνικές για να αυξήσουμε την ενέργειά μας, να ρυθμίσουμε τη θερμοκρασία μας, να χαλαρώσουμε και να ηρεμήσουμε τη σκέψη μας, τεχνικές για τη διαχείριση των συναισθημάτων μας και τεχνικές που θα μας βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε καλύτερα τον πόνο, κάποιες παθήσεις και ασθένειες. Το πρώτο στάδιο της pranayama πριν προχωρήσουμε σε πιο εξειδικευμένες τεχνικές είναι να μάθουμε να αναπνέουμε σωστά.

Ενσωματώνοντας στην καθημερινή μας ζωή την αβίαστη, αθόρυβη, ήρεμη και φυσική αναπνοή, μεταφέρουμε αυτές τις ποιότητες και στο νου μας. Αποκτάμε υψηλότερα επίπεδα ενέργειας και βελτιώνουμε τη σωματική, ψυχική και πνευματική μας υγεία.

Η pranayama είναι αλληλένδετη με τις άσανες. Κάθε στάση και κάθε κίνηση στη yoga έχει μια συγκεκριμένη αναπνοή. Η συνδεδεμένη πρακτική τους θεωρείται ως ο καλύτερος τρόπος για βελτίωση, αύξηση, και διατήρηση της υγείας σε όλα τα επίπεδα. Με την πρακτική της pranayama αποκτάμε σωστές αναπνευστικές συνήθειες ενώ δυναμώνουμε τον οργανισμό μας σε όλα τα επίπεδα.

Μερικά από τα βασικά είδη αναπνοών – τεχνικών Pranayama

Dirga – Πλήρης γιόγκικη αναπνοή
Nadhi Sodhana – Εναλασσώμενη αναπνοή
Kapalabhati – Αναπνοή του φωτεινού κρανίου
Bhastrika – Αναπνοή του φυσερού
Bhramari – Αναπνοή της μέλισσας
Ujayi – Νικηφόρος αναπνοή

Οι αναπνοές αυτές καλό είναι να ασκούνται παρουσία κάποιου δασκάλου για να είμαστε σίγουροι ότι γίνονται σωστά, προκειμένου να αποφύγουμε κόπωση της αναπνοής και άλλες συνέπειες που μπορεί να προκύψουν από τη λάθος διαχείριση της αναπνοής μας. Μόνο όταν θα έχουμε κατακτήσει την τεχνική τους θα μπορούμε να τις ασκούμε και μόνοι μας.